Straffeloosheid

“Brazilië is geen ernstig land”, is een uitspraak die vaak toegewezen wordt aan Charles de Gaulle, voormalige president van de republiek Frankrijk (in werkelijkheid werd dit gezegd door Carlos Alves de Souza, Braziliaanse ambassadeur in Frankrijk, in de vroege jaren zestig. Carlos de Souza zei dit tegen Luiz Edgar de Andrade, correspondent van de krant Jornal do Brasil, in Parijs. Het ging over het vissen naar kreeften door Franse schepen aan de kust van Brazilië waarbij een dispuut ontstond: zwemmen kreeften of verplaatsen ze zich wandelend over de zeebodem. In het laatste geval zouden de dieren Braziliaans zijn en niet mogen gevangen worden door Franse vissers. Er werd zelfs een samba liedje aan gewijd: “A lagosta é nossá” – de kreeft is van ons). Alle gekheid op een stokje, er zit een grond van waarheid in de uitspraak, ook meer dan een halve eeuw later.

Zelfs Brazilianen geven het toe: Brazilië is het land van de straffeloosheid. Criminelen die achter de tralies zouden moeten zitten, nemen dure advokaten in dienst, genieten van privileges en rekenen op de traagheid van de gerechterlijke molen om verder te leven in vrijheid.

Het Lava Jato onderzoek vormt een keerpunt in de Braziliaanse geschiedenis. Voor het eerst werden machtige politici en ondernemers opgesloten voor criminele feiten als passieve & actieve corruptie. Aannemers, politici, kaderleden van staatsreus Petrobras slaagden er niet in om te ontsnappen aan een veroordeling door rechter Sergio Moro. Maar zelfs het Lava Jato verhaal kon tot nog toe geen volledige komaf maken met de gekende Braziliaanse straffeloosheid. Vier gerechterlijke instanties, een rij mogelijkheden tot beroep, traagheid van het gerecht, allemaal elementen die meespelen in het spel om te ontsnappen aan de regels van de wet. Er zijn genoeg voorbeelden.

De straf van ex-minister José Dirceu, lid van de PT, werd onlangs verhoogd tot 30 jaren en 3 maanden, dit nadat zijn advokaten in beroep gingen tegen een uitspraak van Moro waarin hij nu al 20 jaar en 10 maanden moest uitzitten. Dirceu werd op vrije voeten gesteld en mocht de uitslag van zijn beroep thuis afwachten. Die uitslag kwam er op 26 september, maar tot nog toe geniet hij nog steeds van zijn vrijheid. Dirceu werd in 2012 al veroordeeld voor zijn aandeel in het mensalão schandaal. De veroordeling door Sergio Moro en de verhoogde straf na het beroep zijn het gevolg van zijn betrokkenheid in het Lava Jato onderzoek.

Advokate Adriana Ancelmo (foto), echtgenote van de ex-gouverneur van Rio de Janeiro Sergio Cabral (die achter de tralies zit), werd veroordeeld tot 18 jaren gevangenis. Die straf werd omgezet in huisarrest. Huis betekent in dit geval een luxueus appartement in Leblon, de duurste wijk van Rio de Janeiro. Zij verkreeg het privilege omdat zij moeder is van 2 kinderen, eentje van 11 en eentje van 14. De Braziliaanse wet laat toe dat zwangere vrouwen of moeders van kinderen tot 12 jaar hun straf thuis mogen uitzitten. De werkelijkheid is anders. Het geval Adriana Ancelmo is een uitzondering, dankzij haar financiële slagkracht en haar status als ex-first lady van Rio de Janeiro. Volgens officiële gegevens is 80% van de opgesloten vrouwen in Brazilië een moeder. En die 80% wordt anders behandeld, tenzij zij het zich zouden kunnen permitteren om, net als de ex-first lady, enkele dure advokaten in dienst te nemen.

Zakenman Eike Batista, ooit de rijkste man van Brazilië, beschuldigd van betrokkenheid in het Lava Jato schandaal, verbleef minder dan 4 maanden in de cel. Naar verluidt heeft hij minstens 16,5 miljoen reais smeergeld betaald aan ex-gouverneur Sergio Cabral. Batista kreeg eveneens huisarrest, wonend in een prachtige villa met peperdure sportwagens in zijn living.

En wat te zeggen van de executives van Odebrecht, een van de grootste aannemers van Zuid-Amerika? Maar liefst 78 gerechterlijke akkoorden werden met hen afgesloten, slechts eentje van hen zit achter de tralies. De heren kaderleden biechtten hun zonden op, met name het betalen van smeergelden in 11 verschillende landen, naast Brazilië. Enkel kopman Marcelo Odebrecht zit achter de tralies (en zal over 2 maanden kunnen genieten van een half-open regime. Dit betekent dat hij overdag mag gaan werken om ‘s avonds terug te keren naar de strafinstelling om er te overnachten). Enkele directieleden van Odebrecht werden zelfs niet eens vervolgd.

Ook het koppel João Santana en Monica Moura, marketeers die o.m. Dilma Rousseff hielpen verkiezen, alsook buitenlandse figuren als Hugo Chavéz en Nicolas Maduro (beiden in Venezuela), Mauricio Funes (El Salvador), Danilo Medina (Dominikaanse Republiek) en José Eduardo Santos (Angola), mogen hun straf thuis uitzitten. Beiden werden veroordeeld door hun betrokkenheid in het Lava Jato schandaal. Het koppel vroeg onlangs aan Sergio Moro om 10 miljoen reais vrij te maken die de rechter liet blokkeren. Zij motiveerden het verzoek met de bewering dat zij in financiële moeilijkheden verkeerden. Moro weigerde. Zelfs de straffeloosheid heeft zijn limieten.

Foto: Fernando Frazão - Agência Brasil

#MonicaMoura #JoséDirceu #MarceloOdebrecht #BraziliëNieuwsOnline #JoãoSantana #CharlesdeGaulle #EikeBatista #AdrianaAncelmo