The battle for freedom

Het tijdschrift Istoé wijdt deze week een artikel aan de strijd die ex-president Lula moet vrijwaren van de uitvoering van zijn gevangenisstraf, bevestigd en verhoogd tot meer dan 12 jaren opsluiting door de 2de instantie in Porto Alegre, na een eerste veroordeling door rechter Sergio Moro in Curitiba. Lula is nog steeds presidentskandidaat maar beseft ondertussen wel dat de kansen om daadwerkelijk te kunnen deelnemen aan de verkiezingen in oktober erg dunnetjes zijn geworden. Aangezien het vooralsnog de regel is dat een straf kan uitgevoerd worden na de veroordeling in tweede instantie, zoeken Lula en de kopstukken van zijn partij (PT) haast wanhopig naar een uitweg om de ex-president niet achter de tralies te laten belanden.

Twee maatregelen zouden een opsluiting (tenminste voorlopig) kunnen voorkomen: een habeas corpus, toe te staan door het STJ (Superior Tribunal de Justiça), of een wijziging in de regel dat een beklaagde na een veroordeelding in 2de instantie mag opgesloten worden. De kans op een habeas corpus is erg klein, dus mikt de PT op een wijziging van de spelregels bij het opperste gerechtshof van het land, het STF (Supremo Tribunal Federal). Dat hof sprak zich al driemaal uit over de kwestie, telkens met dezelfde uitslag, met name het behoud van de regel. De laatste keer was in november 2016 met een uitslag van 6 stemmen voor, en 5 tegen. Het lobby-werk van de petistas en de advokaten van Lula kende deze week echter een hoogtepunt en het zou wel eens kunnen dat bij een nieuwe stemming een of twee rechters het verhaal omkeren. Een nieuwe stemming omtrent dit onderwerp werd tot op vandaag tegengehouden door de voorzitster van het hof Cármen Lúcia. Het hof kan enkel maar stemmen over een bepaald onderwerp indien de voorzitter dit op het programma zet, en dit is geen verplichting. Cármen Lúcia weigerde dit te doen, ook al werd zij in de voorbije dagen herhaaldelijk onder druk gezet.

Vorige woensdag 28 februari werd haar kantoor in het gerechtsgebouw bestormd door een groep parlementariërs van de arbeiderspartij. Eerder waren er al ex-kabinetschef Gilberto Carvalho, ex-minister Jaques Wagner (die later deze week in opspraak kwam nadat de federale politie een huiszoeking verrichtte in zijn luxueuze appartement in Salvador), ex-minister José Eduardo Cardoso, ex-burgemeester van São Bernardo Luiz Marinho en volksvertegenwoordiger Vicente Candido die niet alleen Cármen Lúcia probeerden te overtuigen, maar bij eerdere gelegenheden ook de opperrechters Gilmar Mendes, Marco Aurélio Mello, Dias Toffoli en Edson Fachin ontmoetten met hetzelfde doel. Wie er verder vrijwel dagelijks kampeerde, is de nieuwe ingehuurde (door Lula) en ongetwijfeld peperdure advokaat Sepúlveda Pertence (80), voormalige voorzitter van hetzelfde hoogste gerechtshof. Sepúlveda ging op pensioen in 2007. Volgens zijn visie is Lula het slachtoffer van een “nooit eerder geziene vervolging”.

Naar verluidt luisterde Cármen Lúcia beleefd naar iedereen maar verroerde geen vin. Enkele weken geleden deed zij al een uitspraak waarin ze zei dat toegeven aan de druk van veroordeelde politici het hoogste gerechtshof zou verkleinen.

Alle Braziliaanse presidenten beseffen maar al te goed dat de ministers van het STF ook mensen zijn, met een al dan niet verborgen politieke overtuiging. Rechters van het STF worden aangebracht door de president die bij voorkeur, uiteraard, iemand aanbeveelt waarin hij vertrouwen heeft. Een kandidaat rechter van het STF wordt onderworpen aan een ondervraging in het parlement, maar dat is eerder een formaliteit. De meerderheid volgt meestal de wens van de president.

Rechts Brazilië geeft regelmatig af op rechters als Dias Toffoli, Gilmar Mendes en Ricardo Lewandowski die in de voorbije jaren herhaaldelijk tegen de stroom inroeiden, beklaagden lieten gaan, kortom de indruk gaven dat ze de straffeloosheid bevorderden. Niet zelden vormen zij het doelwit van haatcampagnes op de sociale media. Gilmar Mendes werd onlangs verbaal aangevallen in het vliegtuig waarmee hij naar huis keerde, in Mato Grosso. Hij riep hierbij de hulp in van de federale politie.

Het is echter zo goed als zeker dat deze taktiek ook zou toegepast worden mocht een rechtse politicus in nauwe schoentjes komen te staan. President Michel Temer werd al tweemaal vrijgesproken voor corruptie door de parlementsleden, maar dat heeft erg veel geld gekost, ten nadele van de staatskoffers, miljarden aan toelages voor een stem, miljarden die uit de zakken komen van de gewone Braziliaan.

Foto boven: Plechtige opening van het gerechterlijke jaar in het STF, in aanwezigheid van de 11 opperrechters, voorzitters van kamer & senaat, procureur-generaal van de republiek en de president.

Foto: Marcos Correa - PR

#BraziliëNieuwsOnline #RicardoLewandowsky #GilmarMendes #DiasToffoli #Lula #CarmenLúcia #STF #Istoé